پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

صدرالدین محمد بن ابراهیم قوام شیرازی یا مُلاصَدرا و صدرالمتألهین (۹۷۹ – ۱۰۴۵ (قمری)) حکیم متأله و فیلسوف ایرانی سدهٔ یازدهم هجری قمری و بنیان‌گذار حکمت متعالیه است. کارهای او را می‌توان نمایش دهندهٔ نوعی تلفیق از هزار سال تفکر و اندیشهٔ اسلامی پیش از زمان او به حساب آورد. ملاصدرا بر این باور بود که مذهب شیعه دو وجه دارد، وجه ظاهری، یعنی همان شریعت و احکام دینی، و وجه باطنی، که همان درون‌مایه و حقیقت مذهب شیعه است و ملاصدرا آن را عرفان شیعی می‌نامید. او برای رستگاری انسان، هم شریعت و پایبندی به فرایض دین را لازم می‌شمرد و هم سیر و سلوک عرفانی برای رسیدن به حقیقت مذهب شیعه را ضروری می‌دانست.ملاصدرا در مخالفت با استادش میرداماد که خود پیرو سهروردی بود، مدعی شد که «وجود» امری حقیقی است و ماهیت امری اعتباری. صدرا دربارهٔ حرکت نیز نظریه جدیدی عرضه کرد که به حرکت جوهری مشهور است. تا قبل از آن تمامی فلاسفه مسلمان، معتقد به وجود حرکت در مقولات نه‌گانه عَرَض بودند و حرکت را در جوهر محال می‌دانستند. اما صدرا معتقد به حرکت در جوهر نیز بود و موفق شد چهار جریان فکری یعنی کلام، عرفان، فلسفه افلاطون و فلسفه ارسطو را در یک نقطه گرد آورد و نظام فلسفی جدید و مستقلی به وجود آورد. تعریف ملاصدرا از خداوند و هفت شبهه ابلیس در ادامه متن آورده شده است.

از بین حدود ۵۰ هزار بیت شاهنامه ۳ بیت پر معنی وجود دارد که عامل فروپاشی حکومت ها و واژگون شدن تخت پادشاهان را تشریح می کند.فردوسی معتقد است که اولین عامل انحطاط حکومت ها، بیدادگری است. ستمکاری در طول تاریخ ابتدا به زجر و فقر مردم و سرانجام به انهدام حکومت ها منجر می شود.دومین عامل فروپاشی حکومت ها این است که حاکمان، انسان های فرومایه، کم دانش و سفله را که تنها هنرشان چاپلوسی، عرض ارادت و اظهار وفاداری است، دور خود جمع کنند و امور ملک و ملت را به ایشان واگذارند و اهل علم و اندیشه را از خود برانند و سرکوب و منکوب شان گردانند.و اما سومین زمینه نابودی حکومت ها این است که حاکمان به جای آن که با مردم پیوند بخورند به قول فردوسی با گنچ خویشی کنند. یعنی درگیر ثروت اندوزی برای خود شوند و مناصب حکومتی را فرصتی برای انباشت مال برای خود کنند.

سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران میزبان یک نشست علمی–آموزشی با عنوان "سرمایه فکری، اندیشه‌های نوین محیط زیست و موضوعات جدید کارآفرینی" توسط دکتر جلیل خاوندکار، عضو هیئت علمی پژوهشکده تغییر اقلیم و گرمایش زمین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان بود. ایشان در ادامه به معرفی مدل‌های موفق کارآفرینی در زمینه‌های بازیافت، انرژی‌های تجدیدپذیر، کشاورزی پایدار و خدمات محیط زیستی پرداخت و بر اهمیت نهادینه‌سازی نگاه فناورانه و میان‌رشته‌ای در مواجهه با چالش‌های محیط زیست تأکید کرد. در بخش دوم این رویداد، کارگاه آموزشی مرتبط نیز برگزار شد که بستری برای طرح پرسش، گفت‌وگوهای تخصصی و بررسی راهکارهای کاربردی فراهم آورد. حضور پُررنگ پژوهشگران جوان و مشارکت فعال آنان در بحث‌ها، نشان از نیاز و علاقه‌مندی روزافزون به تلفیق اندیشه‌های نوین با واقعیت‌های زیست‌محیطی کشور داشت.

رهبر انقلاب اسلامی در پیامی به همایش «یکصدمین سال‌گشت بازتأسیس حوزه علمیه قم» تاکید کردند: مهمترین وظیفه حوزه «بلاغ مبین» است که از برترین مصادیق آن ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدّن نوین اسلامی و تبیین و ترویج و فرهنگ‌‌سازی آن در جامعه است. رهبر انقلاب فرمودند که در شیوه‌ کار کنونیِ حوزه، در بخش فقهی، توجّه کافی به این اولویّت ها دیده نمی شود. گاه می‌بینیم برخی مهارت‌های علمی که عموماً جنبه‌ آلی و مقدّماتی برای رسیدن به حکم شرع را دارد یا بعضی موضوعات فقهی یا اصولی خارج از اولویّت ها، فقیه و محقّق را با شیرینی وسوسه‌انگیز خود، چنان در خود غرق می کند که ذهن او را بکلّی از آن مسائل اصلی و اولویّت‌دار منصرف می سازد و فرصت‌های بی‌جایگزین و سرمایه‌های انسانی و مالی را فدا می کند، بی‌آنکه در وانفسای هجوم کفر، کمکی به تبیین سبک زندگی اسلامی و هدایت جامعه برساند.«استقرار تمدّن اسلامی» برترین هدف دنیایی انقلاب است، یعنی تمدّنی که در آن، علم و فنّاوری و منابع انسانی و منابع طبیعی و همه‌ی توانایی‌ها و همه‌ی پیشرفت‌های بشری، و حکومت و سیاست و نیروی نظامی و هر آنچه در اختیار بشر است، در خدمت عدالت اجتماعی و رفاه عمومی و کاستن از فواصل طبقاتی و افزودن بر پرورش معنوی و ارتقاء علمی و شناخت روزافزون طبیعت و استحکام ایمان به کار می رود.

رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به دو راهکار اصلی برای مواجهه با فناوری‌های جدید اشاره کرد و گفت: اول اینکه زمینه علمی فناوری جدید را با انعطاف بخشیدن و هم‌افزایی رشته‌های علمی از دبیرستان تا دانشگاه فراهم کنیم و دوم نیز نقش بی‌بدیل خویش را بپذیریم و توانایی خود را در راه صلاح مردم بکار گیریم.رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت خاطرنشان کرد: در دو سه دهه آخر قرن بیستم میلادی، تکنولوژی از برساخته‌های فیزیکی به پدیده‌های اجتماعی تسری یافته و به کمک علوم انسانی در قالب فناوری نرم به تدبیر امور اجتماعی مشغول است.

سی و دومین آیین نکوداشت اعضای هیات علمی نمونه کشور که روز سه‌شنبه، ۱۶ اردیبهشت ماه به میزبانی دانشگاه تهران و با حضور محمدرضا عارف معاون اول رئیس‌جمهور، حسین سیمایی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و حجت‌الاسلام و المسلمین مصطفی رستمی؛ رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شد، از ۳۰ عضو هیات علمی نمونه کشوری سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ تجلیل شد.دکتر حسین سیمایی وزیر علوم؛ تحقیقات و فناوری در سی و دومین آیین نکوداشت اعضای هیئت علمی نمونه کشوری در دانشگاه تهران گفت: جامعه ما همچنان به دانش، بینش و منش مطهری نیازمند هست. در تاریخ اندیشه اسلامی متاسفانه بسیار برخورد کردیم با عالمانی که سقف پرواز داشتند و به دیگران هم اجازه پرواز نمی‌دادند؛ از روز‌های اول تاریخ اسلام با این کجروی و کج‌اندیشی مواجه بودیم، اما شهید مطهری برای فکر سقف قائل نبود.دکتر عارف با اشاره به پیشینه نقش‌آفرینی دانشگاهیان در حل مسائل کشور، گفت: «در دهه‌های گذشته از دانشگاهیان در حل ناترازی‌ها و مشکلات کشور بهره گرفته‌ایم، اما این بهره‌گیری به صورت فردی یا حداکثر به صورت طرح پژوهشی بوده است. اما دولت وفاق آمادگی دارد که راه‌حل‌یابی برای مسائل کشور را به صورت یکپارچه و مشخص، به دانشگاه‌های کشور بسپارد، مثلاً یک دانشگاه را مسئول بررسی و ارائه راهکار برای یک ناترازی کند. این‌گونه آغاز و انجام کار و مسئولیت دانشگاه در قالب پروژه‌های دقیق، مشخص می‌شود.».

آیت‌الله اعرافی، در نشست خبری همایش بین المللی یکصدمین سالگشت باز تاسیس حوزه علمیه قم که در باغ موزه ملی ملک برگزار شد گفت: حوزه علمیه همواره به عنوان یک نهاد علم مدار و خدمت محور و ... مطرح بوده و با گستره بین المللی در خدمت علم و اندیشه و فکر و فرهنگ و جامعه و مردم بوده و خواهد بود. آنگاه حوزه، حوزه خواهد بود که این عناصر را حفظ کند و به آن استمرار بخشد.در مباحث فلسفه، فقه، حقوق و اخلاق استفاده از هوش مصنوعی در حوزه علمیه قم در حال بررسی است و نتایج آن به دستگاه‌های مسئول ارائه خواهد شد. ارتباط هوش مصنوعی و علوم اسلامی محور دوم کاری است که در حال انجام آن هستیم از جمله کلان پروژه هوش مصنوعی و اجتهاد که در حال پیگیری است . آیت‌الله اعرافی، در جریان برگزاری نشست خبری همایش بین‌المللی یکصدهمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم گفت: منشور رهبری درباره حوزه‌های علمیه همزمان با برگزاری این همایش اعلام و رونمایی می‌شود.

پس از درگذشت پاپ فرانسیس یکی از سوالاتی که مطرح می‌شود این است که نگاه اقتصادی او به کدام جریان فکری نزدیک بوده است؟ گزارش حاضر در نشریه فارن پالیسی به بررسی جریان فکری او می‌پردازد. پاپ فرانسیس درباره مسائل بزرگ سیاسی و اجتماعی روز بیشتر از بسیاری از اسلاف خود سخن گفته است و تمرکز او تنها بر تغییرات اقلیمی -که به طور برجسته‌‌‌ای در سال ۲۰۱۵ به آن پرداخت- نبود، بلکه اقتصاد را نیز در بر ‌‌‌می‌‌‌گرفت. از زمانی که فرانسیس ردای پاپ را بر تن کرد، کنفرانس‌‌‌های اقتصادی برگزار کرده و اسناد الهیاتی درباره موضوعات اقتصادی منتشر کرد. پس تفکر اقتصادی پاپ فرانسیس در کدام راستا بود؟‌‌‌ آیا منصفانه است که آن را نقدی رادیکال بر سرمایه‌‌‌داری بدانیم؟ و تا چه حد تحت‌تاثیر شاخه الهیات رهایی‌‌‌بخش کاتولیک در آمریکای لاتین بوده است؟ آدام توز، ستون‌‌‌نویس اقتصادی نشریه فارن‌‌‌پالیسی، با کامرون عبادی در پادکستی مشترک‌‌‌ درباره این مسائل به گفت‌وگو نشست. آنچه در ادامه می‌‌‌خوانید، بخشی ویرایش‌‌‌شده و مختصر از این گفت‌وگوست که در ماه آوریل سال گذشته میلادی انجام شد.

تأمّل در روایاتی که در باره چگونگی تشریع اذان وارد شده اند، نشان می دهد که در دوران زمامداری معاویه، نسبت به چگونگی تشریع اذان، در جامعه اسلامی اختلاف ایجاد شد. بدین معنا که در مقابل خاندان پیامبر(ص) که اتّفاق نظر داشتند که تشریع اذان، بر پایه وحی الهی بوده و پیامبر اسلام، همه بندهای آن را از جبرئیل امین و او از خداوند متعال گرفته است ـ، شماری از مسلمانان، بر پایه برخی اخبار، بر این باور بودند که اذان، ریشه در وحی نداشته ؛ بلکه منشأ آن، خواب و رویای صادقه برخی از صحابه و پیشنهاد آن به پیامبر اسلام بوده است.

دکتر بهزاد کریمی معتقد است که پست‌مدرنیسم را نمی‌توان پدیده‌ای گسسته از مدرنیسم دانست. دوران کر و فر پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده است. تا همین هفت، هشت سال گذشته، لااقل در ایران، دائم از پست‌مدرنیسم صحبت می‌شد، اما الان دیگر این طور نیست. این دوران در غرب مدت‌هاست رو به افول گذاشته است. خیزش دوباره‌ی راست سیاسی در اروپا و آمریکا نشان از همین امر دارد. پست‌مدرنیسم برخلاف هیاهوهایی که به راه انداخت، جز در زمینه‌ی توجه دادن به محیط زیست و تغییرات اقلیمی و حقوق اقلیت‌ها هیچ راه حل مشخصی پیش راه بشر نگذاشت. ترویج نوعی نسبی‌گرایی و الزام به پذیرش رادیکال و بی‌قاعده‌ی تفاوت‌های فرهنگی، جنسیتی و جنسی منجر به یک بلبشو در زمینه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شده است. متاسفانه در ایران ما هیچ‌گاه نتوانسته‌ایم مکتب‌های تاریخ‌نگاری مشخصی داشته باشیم. به این معنا که برای دهه‌ها حول محور یک یا چند شخصیت دانشگاهی با مد نظر قرار دادن ایده‌هایی روشن و متمایز، آثار تاریخ‌نگارانه تولید شود. سال‌هاست بیشتر مباحثی را که در این زمینه مطرح می‌شود افراد مشخصی مطرح می‌کنند که اصلاً نماینده‌ی مکتب خاصی نیستند و صرفاً بر اساس علاقه و ذوق شخصی این مباحث را دنبال کرده‌اند.

محمدجواد حق‌شناس، مبتکر و مجری طرح نام‌گذاری کوچه‌ها و خیابان‌های تهران به نام مفاخر علمی و فرهنگی ایران و جنوب، از کج‌سلیقگی شهرداری بوشهر در بهره‌گیری از کتاب ««تاج سر کرانه» بدون ذکر ماخذ و نام نویسنده آن در بیلبوردهای تبلیغاتی روز بوشهر گلایه کرد و بی‌توجهی بارز شورا و شهرداری بوشهر را نسبت به مفاخر علمی و فرهنگی استان متذکر شد. ۱۸ اسفندماه در تقویم ملی کشور به نام روز بوشهر نامگذاری شده است؛در این روز مدرن‌ترین مدرسه جنوب در دوران قاجار با نام «سعادت» تاسیس شد و این مدرسه بعدها به خاستگاهی برای پرورش مشاهیر و مفاخر علمی و ادبی جنوب مبدل گردید. مشاهیری که بعدها در ادبیات معاصر و سایر رشته‌های علمی خوش درخشیدند و آوازه ملی یافتند.محمدجواد حق‌شناس بر این باور است که «نامگذاری معابر به نام مشاهیر و بزرگان فرهنگی و علمی و قهرمانان استعمارستیز جنوبی و پاسداشت جایگاه آن‌ها به نوع نگاه، آگاهی، شناخت و دغدغه‌مندی مدیران شهری ما برمی‌گردد.».

انجمن مباحثات قرآنی در ماه مبارک رمضان سلسله نشست‌هایی برگزار می‌کند که در آن صاحب‌نظران موضوعات متنوعی را به بحث می‌گذارند.دکتر زهرا اخوان صراف در این جمع بیان داشت که، با مرور آیات قرآن این فرضیه شکل می‌گیرد که انسان در عافیت خلق نشده، رنج و بلا عارض حیات نیست بلکه ماجرا برعکس است. انسان اساساً در رنج خلق شده است: «لقد خلقنا الانسان فی کبد» : همانا انسان را در رنج آفریدیم و در مقابل سرای بی رنجی – یعنی آسودن از رنجهای این زندگی - را جای دیگر معرفی می کند. رنج بیان شده در آفرینش انسان، رنجی اصیل است؛ هدف‌مند؛ است؛ خود، هدف است؛ گریزناپذیر است و انسان میانه شدت و رخا در رفت و آمد است و رنج و گشایش بین آدمیان دست به دست می‌شود. باید رنج را پذیرفت و به رسمیت شناخت و اجازه داد درک شود و به آن معنا داد و ترجمه اش کرد و همواره در حال آماده‌باش بود و افزون بر دانه شیرینی که در دل تلخی و تاریکی در حال رشد است، به دنبال فراخنایی بود که در تنگنای سختی مکنون است و با وصول به آن به کلی از تعب آسود و این مهمترین کلید مدیریت رنج است که با دستیابی به آن "غم و شادی بر عارف چه تفاوت دارد".

استیضاح همتی را نباید فردی کرد و جناحی دید. دو پدیده کاملا مرتبط با یکدیگر بعنوان روند برنامه ریزی و پیامد عملکردی آقای همتی،در حال وقوع است. سه گانه شوک ارزی- گران سازی-یارانه زدایی اجرا شده توسط همتی و فرزین برای جبران کسری بودجه و تشدید آمادگی دفاعی کشور در برابر تحریم، منجر به سه گانه کوپنی- سازی- یارانه پردازی منت دار نقدی- تشدید برخورد تعزیراتی و سرکوب قیمت ها در سال 1404 می شود. این سیاست ها، سیاست های غلط طرح تعدیل اقتصادی است که همیشه با شکست روبرو بوده و فشار خانمان برانداز بر اقتصاد خانوار وارد کرده و تشدید فقر عمومی را سبب می شود. اصول حکمرانی اقتصادی یعنی تعامل سیاستگذاری دولتی، تامین منافع بخش خصوصی و حمایت از حقوق عامه در عملکرد همتی- فرزین ، به سمت صرفا سیاستگذاری دولتی رفته و پیامد ان ،چیزی است که می بینیم. نکته تاسف بار داستان انجاست که این دو فرد بدلیل رشته تخصصی و حوزه فعالیت حرفه ای خود، کاملا واقف به پیامدهای مخرب کارشان هستند. بر این قاعده ، نباید موضوع را فردی کرده یا جناحی بحث نموده و قربانی شدن برای اصلاحات اقتصادی و استیضاح یا تاوان،صحبت نمود. بر این قاعده، آقای همتی الزاما باید محاکمه شود. همچنین جناب دکتر فرزین هم بعد از عزل باید به اتهام قصور، تقصیر، ترک فعل و اهمال، محاکمه گردد. اگر دو عزیز را نمی شناختیم، اتهام اختلال در نظم اقتصادی و تهدید امنیت ملی را درخصوص شان بکار می بردیم.

معاون صدا در احکام جداگانه مدیران چند شبکه رادیویی را تغییر داد.علی بخشی‌زاده در سه حکم جداگانه، رضا کوچک‌زاده تهمتن را به سمت مدیر شبکه رادیویی تهران، مهدی شهاب‌تالی را به سمت مدیر رادیو گفت‌وگو و محمد بغدادی را به سمت مدیر رادیو آوا منصوب کرد.

دبیر شورای نخبگان و مشاور عالی رئیس بنیاد ملی نخبگان در نشست هم‌اندیشی استادان و پژوهشگران حوزۀ علم و دین که به میزبانی مجمع فلاسفه ایران برگزار شد، از آمادگی بنیاد ملی نخبگان در اجرای طرح‌های ارتقا و توسعۀ حوزۀ علوم انسانی خبر داد.مشاور رئیس بنیاد ملی نخبگان ادامه داد، این نشست می‌تواند نتایج عملی نیز به همراه داشته باشد، چرا که در حال حاضر شرایطی در بنیاد ملی نخبگان فراهم شده که امکان اجرای طرح‌های توسعۀ حوزۀ علوم انسانی و ارتقای آن را میسر می‌سازد. در گذشته، بسیاری از ما معتقد بودیم که ظرفیت‌های علمی این حوزه قابل گسترش است، اما امکان عملی آن وجود ندارد. اکنون، هم امکان و هم ظرفیت این کار در بنیاد ملی نخبگان مهیا شده است. مصدری بعنوان یکی از شرکت کنندگان حاضر در نشست، در پایان این نشست گفت: گویا چیزی بین علم و دین جا افتاده است. این بحث فقط مربوط به علم نیست، بلکه جامعه، سیاست و دین هم به آن مرتبطند. اگر حوزۀ علم و دین را در نظر نگیریم، فکر نمی‌کنم که بتوانیم درک دقیقی از این مسئله داشته باشیم. بنیاد ملی نخبگان و دیگر نهادهای علمی اگر در این حوزه ورود کنند، شاید بتوانند راهی برای این خلأ فکری و معنایی پیدا کنند.

پایگاه تحلیلی خبری شعار سال، به دفعات درخصوص سیاست‌های در پیش گرفته شده توسط همتی- فرزین و پیامد‌های ان بر حاکمیت- دولت-مردم هشدار داد. متاسفانه هشدار درباره سه گانه شوک ارزی - گران سازی - یارانه زدایی در سال ۱۴۰۳ که منجر به کوپن گرایی- سرکوب قیمت ها- پرداخت یارانه نقدی منت دار در سال ۱۴۰۴ خواهد شد، گوش شنوا نداشت. بر این قاعده، عبور از جریان رسانه‌ای و فعالیت در حوزه سیاسی و صدور هشدار‌های امنیتی در دستور کار قرار گرفت. نتیجه کار هم به استیضاح و برکناری همتی و سرپرستی رحمت الله اکرمی ختم شد. اما این آخر داستانی که شروع شده است، نیست. حال باید پیگیری بعدی صورت گیرد. استیضاح کافی نیست و آقای همتی به اتهام قصور، تقصیر، ترک فعل و اهمال باید محاکمه شوند. اگر دست ما بود، اتهامات به سمت اقدام علیه امنیت اقتصادی کشور را مطرح می‌کردیم. فرد بعدی هم فرزین بانک مرکزی است که باید برکنار و سپس محاکمه شود. بنظر می‌رسد که دکتر فرزین، خوب با مجموعه رسانه‌ای شعار سال و نوع پیگیری‌های آن آشنا باشند. حضور رسانه‌های تحلیلی و گروه‌های اندیشه ورز پشت داستان، مسلما جلوی سیاستگذاری سلیقه محور، پرحاشیه، پرپیامد و تخریبی می‌ایستد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی بار‌ها در سالیان گذشته تاکید بر احیای قدرت پول ملی داشته اند، اما گویا سیاست‌های تیم اقتصادی دولت چهاردهم بر تخریب ارزش پول ملی کمر همت بسته است. کاهش ارزش پول ملی علاوه بر کاهش قدرت خرید مردم، اعتماد به ریال را در بین مردم از بین می‌برد و کاری می‌کند که از کارکرد‌های ریال بعنوان پول ملی (واسطه مبادله، ذخیره ارزش و واحد سنجش) جز واحدی برای شمارش پول و سنجش، کارکرد دیگری نبینیم. ما اطمینان داریم که نسخه‌های تجویزی ولایت فقیه که همان ولایت فقاهت و عدالت است؛ که همان اندیشه و تعقل و تجربه است؛ که همان فرمایشات رهبر حکیم انقلاب اسلامی، امام خامنه‌ای است، راهگشای گره‌های اقتصادی است. در ادامه حول سیاستگذاری نظام ارزی، پنج نکته را متذکر می‌شویم.

سیّد جواد طباطبایی (۲۳ آذر ۱۳۲۴ – ۹ اسفند ۱۴۰۱) استاد دانشگاه و پژوهشگر ایرانیِ فلسفه، تاریخ، حقوق و سیاست ،عضو پیشین هیئت علمی و معاون پژوهشی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و مدیرِ گروه فلسفهٔ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود.در اندک زمانی بعد از تدریس در دانشکاه، نزد دانشجویان دانشگاه تبریز محبوبیت فراوانی به دست آورد و کلاس‌های درس وی با دانشجویان رشته‌های گوناگون پر می‌شد. محبوبیت طباطبایی به اندازه‌ای رسیده بود که دانشجویان نام او را به عنوان یکی از استادان محبوب به دیوار دانشگاه زده بودند و به دیگر استادان دانشگاه هشدار می‌دادند که سطح خودشان را به اندازهٔ وی برسانند. به گفته حسن منصور، از استادان وقت دانشگاه تبریز، جلسه تأیید علمی طباطبایی برای استخدام به عنوان هیئت علمی، به دلیل نبود افرادی در اندازهٔ علمی طباطبایی، به شکل صوری برگزار و تأیید شد. اما در جریان استخدام رسمی، سنگ‌اندازی‌هایی انجام گرفت و در نهایت با وقوع انقلاب فرهنگی، استخدام او منتفی شد.با بازگشت به پاریس و ملاحظهٔ وقایع انقلاب، او دیدگاه‌هایی را که اشاره به سرقت انقلاب می‌کنند یا عوامل خارجی را دلیل انقلاب می‌دانند، سطحی دانسته و شناخت انقلابیون ایران از آزادی و دموکراسی را «بدوی و ابتدایی» می‌خوانْد. او بر آن بود که انقلاب ایران نمی‌توانست در جهت «تأسیس آزادی» باشد و آن را شکست مشروطه می‌دانست و در نتیجه، ناکامی پروژهٔ تجدد در ایران قلمداد کرد. از نظر وی: «میدان مبارزه برای حصول آزادی و استقرار نهادهای دمکراتیک، یک‌سره دراختیار روشن‌فکران آشفته‌ذهن و توده‌های متوهم قرار گرفت».طباطبایی عضوِ انجمن حکمت و فلسفه می‌شود، ولی در سال ۱۳۶۷ از آنجا اخراج می‌گردد. اخراج دوّمش از دانشکدهٔ اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی بود که، به گفتهٔ خودش، به «تحریک چند استاد سخت متوسط الاحوال» بود. او سپس به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد و معاون پژوهشی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد. در همان زمان سردبیری نشریهٔ همین دانشکده را به عهده گرفت. او مدتی ممنوع از تدریس و سپس در سال ۱۳۷۴ اخراج شد.اگرچه خودش نمی‌دانست تحت چه عنوانی اخراج شده اما یکی از مسئولان به او می‌گوید که گفته شده طباطبایی لیبرال، لاییک، و ملی‌گرا است و از او می‌خواهد که اعتراضی به این اخراج بکند تا آن را بررسی کنند. در مقابل، طباطبایی می‌گوید که «من همانی هستم که هستم. واقعاً نه می‌دانند لیبرال چیست، نه ملی‌گرا و نه لاییک.پس از اخراج از دانشگاه تهران، طباطبایی به کار پژوهشی خود در مراکز دیگر ادامه داد و با امکاناتی که در پژوهشکده‌های فرانسه، آلمان و آمریکا فراهم آمد پژوهشی دربارهٔ تاریخ اندیشه در ایران را دنبال کرد. در فرانسه عضو مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه شد. در این کشور، با عضویت در هیئت علمی دایرةالمعارف فرانسه، برخی از مدخل‌های آن را تدوین کرد. او از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در مؤسسهٔ مطالعات سیاسی-اقتصادی پرسش به تدریس فلسفه پرداخت. به‌مرور، به‌ویژه در دههٔ نود، تأکید او بر «امر ملی» بیشتر شد. او مدّتی نیز عضو هیئت علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود.جواد طباطبایی برگزیدهٔ جشنوارهٔ فارابی سال ۱۳۹۶ شد و از رئیس‌جمهور ایران لوح تقدیر گرفت.طباطبایی که از سال ۱۳۹۷ برای درمان سرطان در آمریکا زندگی می‌کرد در شامگاه سه‌شنبه ۹ اسفند ۱۴۰۱ در بیمارستان هوگ ارواین ایالت کالیفرنیا روی در نقاب خاک کشید.

مراسم اختتامیه «چهل‌ودومین جایزه ‌کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و سی‌ودومین جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» با حضور مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی، سرپرست معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ابراهیم حیدری، مدیرعامل موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و جمعی از مدیران و اهالی قلم در تالار وحدت برگزار شد.هیات داوران چهل‌ودومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران ۱۸ کتاب را به عنوان آثار برگزیده و ۴۵ کتاب را به عنوان آثار شایسته تقدیر این دوره معرفی کرد.وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین اختتامیه کتاب سال، با ارائه آمار گفت: بار صنعت نشر ایران بر دوش ناشران خصوصی سنگینی می‌کند؛ نباید صنعت نشر ایران را فراموش کرد.

محمود سریع‌القلم در مراسم پاسداشت عقلانیت و توسعه و تجلیل از وی بیان داشت که برای دستیابی به توسعه دو راه وجود دارد؛ یکی جامعه‌محور است و دیگری نخبه‌محور. سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه از طریق جامعه تغییر کردند. باروری جامعه مدنی و بخش خصوصی در این کشورها، حاکمیت را وادار به عقب‌نشینی کرد. اما سایر کشورها همه تحت تأثیر نخبگان متحول شدند. حتی آمریکا توسط ۵۰ نفر که می‌اندیشیدند و کارآفرین بودند، متحول شد. در ژاپن حاکمیت و در چین حاکمیت و نخبگان تحول ایجاد کردند. ما ایرانیان معمولا اجازه می‌دهیم که وقایع ما را تغییر دهد و صرفا نظاره می‌کنیم. این رویه باعث باخت ما می‌شود. اگر می‌خواهیم که خودمان عامل تغییر باشیم، باید اولا دانش‌مان افزایش یابد و سپس تشکل داشته باشیم. انگلیس، آلمان و فرانسه نیز به همین دو ویژگی مجهز بودند.برای اینکه کشور را تغییر دهیم باید در چهار حوزه کار کنیم:حوزه اول، تفکیک قدرت سیاسی از قدرت اقتصادی است. دوم این که در نظام بین‌الملل موجود، هیچ کشوری نمی‌تواند بدون رابطه نرمال با سه قدرت‌ آمریکا، چین و روسیه پیشرفت کند.سوم‌ ورود به اقتصاد جهانی است. در همه جای دنیا سیاست یک بخش خاکستری دارد؛ یعنی بخشی از حوزه سیاست که پوشیده است. اما در اقتصاد اگر شفاف نباشیم، نمی‌توانیم پیشرفت کنیم. چهارم که شاید سخت‌تر باشد، اجماع حاکمیت و جناح‌های سیاسی بر سر اهمیت تولید ثروت است.